Do majowego weekendu przygotowywał się cały nasz Dom, dowodem na to jest nasza wyprawa na Westerplatte, do Gdańska i do Sopotu, gdzie pełniłyśmy dla siebie nawzajem rolę przewodników. Oto materiały które zebrałyśmy:

Westerplatte – uformowany w latach 1845-47 półwysep(wcześniej wyspa) w Gdańsku, przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej.

W latach 1926-1939 eksklawa Rzeczypospolitej Polskiej wewnątrz terytorium Wolnego Miasta Gdańska, symbol wybuchu II wojny światowej. W okresie tym na terenie Westerplatte funkcjonowała Wojskowa Składnica Tranzytowa, której obrona we wrześniu 1939 stała się symbolicznym początkiem II wojny światowej oraz polskiego oporu przeciw agresji niemieckiej. Miejsca związane z polem bitwy o Westerplatte zostały wpisane 1 września 2003 roku na listę Pomników historii

Krótki rys historyczny

W 1920 roku na niewielkim półwyspie Westerplatte nad Zatoką Gdańską w Wolnym Mieście Gdańsku powstała polska składnica wojskowa[1]. W marcu 1924 roku Liga Narodów zgodziła się całkowicie przekazać półwysep Westerplatte Polsce. Decyzja została zrealizowana w październiku 1925 roku – władze Gdańska oddały półwysep Polakom w bezpłatną i bezterminową dzierżawę. W grudniu tego samego roku Rada Ligi Narodów pozwoliła Polsce utrzymywać tylko 88 żołnierzy na Westerplatte. Pierwszy polski pododdział wartowniczy liczący 22 ludzi, w tym dwóch oficerów, wylądował na Westerplatte 18 stycznia 1926 roku[2]. Potajemnie w późniejszym czasie liczba ta powiększyła się do 176 żołnierzy i 6 oficerów. Od 1926 roku, ze względu na antypolskie incydenty, na Westerplatte stacjonował niewielki garnizon Wojska Polskiego[1].

Przebieg ostatnich dni sierpnia oraz ostatnich godzin pokoju na Westerplatte 1 września 1939 roku

18 sierpnia “Schleswig-Holstein” wypłynął z Kilonii, opuszczając terytorium III Rzeszy 23 sierpnia (po krótkich postojach w Zatoce Strand i Świnoujściu), wpływając do Gdańska 25 sierpnia z “wizytą kurtuazyjną”[3], cumuje w kanale 150 m od Westerplatte[4], jednak w rzeczywistości pancernik miał rozkaz tam być w momencie wybuchu wojny w dniu 26 sierpnia. Z powodu przesunięcia daty ataku na Polskę z 26 sierpnia na 1 września[3] (w rezultacie podpisania przez Wielką Brytanię i Polskę umowy o układzie sojuszy w dniu 25 sierpnia 1939 roku i także z powodu poinformowania Hitlera, iż Włochy wahały się wypełnienia zobowiązań w ramach paktu stalowego[4]), pancernik był zmuszony pozostać tam przez kolejne sześć dni, zanim hasło “Fiske” zostało wysłane i zajęcie Gdańska mogło się rozpocząć[3].

W dniu 26 sierpnia kmdr Gustav Kleikamp przesunął “Schleswiga-Holsteina” w górę kanału pomiędzy Gdańskiem a Westerplatte. Major Henryk Sucharski postawił swój garnizon w stan najwyższej gotowości.

W nocy z 31 sierpnia na 1 września żołnierze polscy broniący Westerplatte czuwali – na stanowiskach znajdowała się ⅓ załogi. Reszta spała, gotowa do akcji w przeciągu kilku minut od ogłoszenia alarmu. Tymczasem ok. 400 m od polskiej placówki, przy twierdzy Wisłoujście, pod osłoną nocy zeszła na ląd z pokładu “Schleswiga-Holsteina” kompania szturmowa Kriegsmarine. Potężne działa pancernika były wymierzone w Westerplatte. Dowódca okrętu kmdr Kleikamp znał datę ataku – 1 września, godz. 4:45. Wyokrętowani żołnierze zajęli pozycje wyjściowe do ataku przy murze okalającym składnicę od południowego wschodu. Niemieccy saperzy w kilku miejscach podłożyli ładunki wybuchowe, aby tuż przed rozpoczęciem się ataku wykonać wyłomy w ogrodzeniu[5].

Ok. godz. 4:00 “Schleswig-Holstein” podniósł cumy i przemieścił się do Zakrętu Pięciu Gwizdków, skąd miał lepsze pole ostrzału. O godz. 4:43 w dzienniku pokładowym zapisano: “Okręt idzie do ataku na Westerplatte”

Dawniej Gdańsk był miastem królewskim oraz hanzeatyckim. Jest jednym z najstarszych miast w Polsce, pierwsze informacje źródłowe na jego temat pochodzą z 997 roku. Umownie rok ten przyjmowany jest za początek dziejów miejscowości. Historyczne bogactwo Gdańska czyni go miastem znanym na całym świecie. Uznawany jest za miejsce rozpoczęcia II wojny światowej (agresja hitlerowców na Westerplatte) a także miejsce, w którym rozpoczął się upadek komunizmu w Europie Środkowej.

Wśród najważniejszych Gdańskich zabytków wymienić należy: DWÓR ARTUSA , Twierdzę Wisło-ujście, Katedrę Oliwską ze słynnymi organami, WESTERPLATTE, FONTANNĘ NEPTUNA oraz Kościół Mariacki. Podczas wizyty w mieście warto również zapoznać się z ekspozycją miejscowych muzeów między innymi: Muzeum Narodowe w Gdańsku oraz Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. – Ale o tym opowiedzą nam potem dziewczęta.

W Gdańsku czeka na Ciebie morze atrakcji. Imponująca architektura miasta w stylu gotyckim, renesansowym i barokowym.

Gdańsk pod względem zasobów przyrodniczych jest miastem niezwykle bogatym. Żadna stolica województwa nie posiada rezerwatu niemal w samym centrum. Nawet bobry zaglądają do miasta, powalając drzewa w pobliżu bloków w rejonie ulic Kupały i Pomorskiej w Oliwie, na wysepce oblewanej przez Potok Jelitkowski.

  • Jarmark św. Dominika, który odbywa się w sierpniu w Gdańsku.
  • W Gdańsku jest największe ZOO w Polsce
  • Gdańsk był gospodarzem Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012
  • 1 września 1939 salwa z okrętu Schleswig-Holstein na Westerplatte była drugim tuż po bombardowaniu Wielunia atakiem na Polskę rozpoczynającym II wojnę światową.
  • Najwyższymi wieżami starego miasta Gdańska są: wieża Ratusza Głównego Miasta –wieża kościoła Mariackiego –oraz wieża kościoła św. Katarzyny
  • Gdańska Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP jest największą średniowieczną świątynią wybudowaną z cegły w Europie.
  • W Gdańsku narodziła się “Solidarność”.
  • Gdańsk podobnie jak Piza posiada swoją “krzywą wieżę”.
  • Przed II wojną światową Gdańsk był centrum sportów zimowych. Na pamiątkę tego okresu pozostała skocznia narciarska w Dolinie Radości.
  • W okolicy Dworu Artusa znajdują się średniowieczne narzędzia tortur: koło do łamania, szubienica, miecz i topór. Służyły one do egzekucji bogatych mieszczan i szlachty.
  • W gdańskim Kościele Bożego Ciała znajduje się jedyna w mieście zewnętrzna ambona.
  • Ulica Długie Pobrzeże nad Motławą jest w rzeczywistości mostem na wodzie, przy którym dawniej cumowały statki.
  • W starym Gdańsku zachowało się aż 9 bram miejskich i 5 baszt.
  • Fontanna Neptuna– zabytkowa[1] fontanna w Gdańsku,. Stoi w najbardziej reprezentacyjnej części Gdańska – na Długim Targu, przed wejściem do Dworu   Artusa.
  • Nowa fontanna stanęła w nowym miejscu, aby oglądana od frontu wkomponowała się w środek fasady Dworu Artusa, od strony Bramy Zielonejbyła widoczna na tle ściany Ratusza Głównego Miasta i wylotu  Długiej,. Neptun – bóg morza – miał być zwrócony przodem ku kamienicom, które były siedzibą królów polskich w czasie ich pobytu w Gdańsku oraz miał mieć pochyloną przed nimi głowę. Model figury został wykonany przez  Piotra Husena, Rzeźba została odlana w brązie ok. 1615 r. w miejskiej odlewni. Masa figury wynosi 650 kg. Czasza oraz trzon, na której stoi posąg, są autorstwa Abrahama van den Blocke. Czasza została wykonana z “czarnego kamienia” (belgijskiego czarno-niebieskiegomarmuru), trzon z czarnego tufu. Elementy architektoniczne fontanny nawiązują do manieryzmu flamandzkiego.  Zamontowano Instalacje wodną . . Zbiorniki zostały umieszczone na poddaszu Ratusza Głównego Miasta i Dworu Artusa. Początkowo fontanna była czynna tylko w niektóre dni lata. Wynikało to z konieczności każdorazowego napełniania zbiornika na poddaszu, co miało miejsce do drugiej połowy XIX wieku, gdy po założeniu w Gdańsku nowoczesnego wodociągu i kanalizacji podłączono do nich fontannę.Pierwotnie fontanna była kolorowa. Jej uruchomienie nastąpiło dopiero 9 października 1633, z wielu przyczyn: przebudowy Dworu Artusa, problemów ze szczelnością instalacji, wojny trzydziestoletniej  Rok później powstała żelazna krata otaczająca basen, również  przez Abrahama van den Blocke. Inauguracja działania fontanny miała miejsce 23 marca 1634. figura rzymskiego boga mórz i oceanów – Neptuna przeznaczona jest do oglądania ze wszystkich stron. Wygląd rzeźby wskazuje na to, że autor znał rzeźby antyczne: W latach 1757-1761  wykonano nowe fragmenty basenu i trzonu, i uzupełniono  i odnowiono  zniszczoną kratę. Fontanna otrzymała wtedy bogato zdobiony styl rokokowy. W 1927 fontannę poddano renowacji. Uszkodzona w czasie II wojny światowej  zdemontowana dla ochrony odrestaurowana i ponownie uruchomiona 22 lipca 1954. W 1954 odkuto z piaskowca rekonstrukcje rzygaczy i przykryto ołowianą blachą wewnętrzną powierzchnię czaszy. Na stałe uruchomiono fontannę 22 lipca 1957.W kwietniu 1988 r., zakryto posągowi przyrodzenie listkiem figowym . Ostatni remont fontanny, obejmujący kompletną rozbiórkę postumentu i rzeźby Neptuna, ich renowację oraz montaż nowoczesnego systemu uzdatniania wody i atrakcji wodnych z oświetleniem, odbył się od września 2011 do kwietnia 2012.
  • Ciekawostki[
  • Wśród Kaszubówgdański Neptun nazywany jest Krësztofem. Zgodnie z legendą każdy, kto przyjedzie do miasta po raz pierwszy, musi pocałować rzeźbę poniżej pleców
  • Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku– zabytkowy ratusz na Głównym Mieście w Gdańsku. Jest to gotycko–renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu,  W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.
  • Ratusz Głównego Miasta i Bazylika dominujące nad kamienicami Głównego Miasta
  • Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku znajduje się przy ulicy Długiej, w ciągu . Budynek znajduje się w grupie zabudowań pomiędzy ulicami:
  • Za pierwszy ratusz w Gdańsku zazwyczaj uznaje się przebudowany kantor, wzniesiony na podstawie przywileju króla Władysława Łokietkaw 1298 – początkowo pełnił on funkcje sądownicze. Budynek ten przetrwał do 1336, kiedy to została ukończona kolejna siedziba rajców miejskich. Była ona jednak zbyt mała, więc niektóre instytucje municypalne zostały umiejscowione poza nią
  • Budowa i pierwsze rozbudowy
  • Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.
  • W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiegona chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej(zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucji. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.
  • Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.
  • Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządumiejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

Pożar i odbudowa

  • 3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym. Rada miejska na czas odbudowy przeniosła się do ocalałych pomieszczeń ratusza oraz do tymczasowych pomieszczeń wokół dziedzińca. W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.
  • Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.
  • W 1635 ukazała się miedziorytowa panorama Gdańska Jakuba Hoffmanna dedykowana Adamowi Kazanowskiemu, w opisie której znajduje się następujące zdanie:kunsztowny zegar na wieży ratuszny Prawego Miasta jest, który na każdą godzinę w cymbały graje.

Panowanie pruskie i Wolne Miasto Gdańsk

  • Zajęcie Gdańska przez Prusyw II rozbiorze Polski spowodowało zmiany w ustroju miasta. Znalazło to też odbicie w nowym układzie funkcjonalnym ratusza, między innymi w dawnej Sali Kasy Miejskiej (kamlarii) urządzono gabinet burmistrza. Miasto zubożało, zmniejszył się również zakres obowiązków magistratu. Stąd do ratusza przeniosła się administracja terytorialna.
  • W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację. Około 1910 wykonano drobne remonty w ratuszu.
  • W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej.

II wojna światowa i odbudowa

  • Podczas działań wojennychGdańsk był kilkakrotnie bombardowany przez samoloty alianckie, ale Główne Miasto prawie nie ucierpiało[16]. Podczas wojny z Gdańska ewakuowano wnętrza cennych zabytków. Meble i obrazy zostały poukrywane na pomorskich wsiach. Słabe warunki powodowały jednak, że cenne zabytki niszczały, ale były zachowane
  • W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwoneji bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.
  • W maju 1945 Armia Czerwona przekazała miasto polskiej administracji. W czerwcu ewakuowane zabytki wróciły do miasta. Ze względu na zniszczenia budynków, cenne okazy zostały zdeponowane początkowo w Składnicy Muzealnej w Oliwie. Rozpoczęta w 1946 odbudowa ratusza była przedsięwzięciem trudnym – zaliczana jest do wybitnych osiągnięć polskiej powojennej sztuki konserwatorskiej. Przy odbudowie elewacji wykorzystano dzieła sztuki, przedstawiające zabytek. Architekcie wzorowali się na wyglądzie ratusza. W październiku 1952 wnętrza ratusza zostały przekazane Muzeum Pomorskiem w Gdańsku Po wielu pracach murarsko-konserwatorskich, 2 kwietnia 1970, odbudowany ratusz przekazano na siedzibę Muzeum Historii Miasta Gdańska (od 2000 nosi ono nazwę Muzeum Historyczne Miasta Gdańska). Odbudowa ratusza zbiegła się w czasie z obchodami XXV lecia wyzwolenia Gdańska. Do ratusza powróciły zabytkowe obrazy i meble, które przetrwały wojnę a po niej zostały zdeponowane w Muzeum Pomorskim.
  • W 2000 na ratuszowej wieży został zamontowany nowy (37-dzwonowy) carillon,
  • Wnętrza

Komora palowa

  • Komora palowa jest najstarszą częścią ratusza. Pierwotnie mieściła się tu sala kupiecka; w miejscu tym pobierano miejskie podatki. Dawne wyposażenie tej sali nie zachowało się. Jedynym zachowanym elementem jest kawałek stropu. W 2016 w pomieszczeniu odkryto fresk z I połowy XV w. przedstawiający ukrzyżowanego Chrystusa, co sugeruje, że mogła się tu mieścić kaplica ratuszowa. Prowadzone równolegle badania stropu wykazały, że wykorzystane do jego budowy drewno ścięto zimą 1378/1379.

Sień

  • Sień to bogato zdobiony korytarz. W sieni znajdują się bogatozdobione schody. Wnętrze sieni zostało częściowo usunięte w XIX wieku. W czasie II wojnie światowej wnętrze wraz ze schodami zostało zniszczone przez pożar. Galeria i schody zostały odtworzone na podstawie zachowanych fragmentów oraz dawnych fotografii. Zachowane elementy zostały wyróżnione ciemniejszym lakierem (fragment grzebienia i jedna tralka).

Sala biała[

  • Sala biała była najbardziej reprezentatywnym pomieszczeniem w ratuszu. Wewnątrz odbywały się sądy, audiencje królewskie oraz reprezentanta króla oraz ceremonie nadawania obywatelstwa. W tej sali podpisano większość międzynarodowych porozumień i umów podpisywanych w Gdańsku.

Sala czerwona

  • Sala czerwona była mniej reprezentacyjna niż sala biała. Jednakże jej rola była w dawnym ratuszu ważniejsza. W sali czerwonej odbywały się obrady Rady Miejskiej. Wnętrze zostało wywiezione w 1942 lub w 1943 przez co zostało zachowane jednak w fatalnym stanie[25]. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną i przekazaniu go polskiej administracji. Wnętrze wróciło do Gdańska i było tymczasowo przechowywane w Składnicy Muzealnej w Oliwie a później do Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. W marcu 1970 obrazy i meble wróciły do sali czerwonej.

Konstrukcja i elewacja

  • Ratusz Głównego Miasta był wielokrotnie przebudowywany (powiększany) stąd jego styl odzwierciedla dominujące style architektoniczne w momentach przebudowy. Główna bryła ratusza jest trzykondygnacyjna. Czwarta i piąta kondygnacja znajdują się w części budynku jako poddasze. W centralnej części elewacji od strony ulicy Długiej znajduje się wieża zegarowa zakończona hełmem, w którym jest carillon.
  • Zegary
  • Oprócz zegara na wieży na ratuszu znajduje się drugi zegar. Zegar słoneczny umieszczony został w XVI wieku na narożniku budynku przy zbiegu ulic Długiej i Kramarskiej. Pod zegarem znajduje się łacińska sentencja „Cieniem są dni nasze”.

Hełm

  • Hełm został wykonany przez Dirka Danielsa z Zelandii. Na hełmie znajduje się posąg króla Zygmunta Augusta.
  • Wejście do Ratusza. Nad nim znajduje się znana płaskorzeźba przedstawiająca lwy chroniące herb miasta, z których jeden ma odwróconą głowę w stronę Złotej Bramy

Fotorelacja