Arteterapię najlepiej zdefiniować za pomocą etymologii tego wyrazu. Łacińskie słowo arte oznacza wykonanie czegoś doskonale, a pochodzi od słowa ars – sztuka. Natomiast pojęcie terapia jest najbliższe greckiemu źródłosłowowi therapeuein – opiekować się, oddawać cześć i w szerszym kontekście oznacza leczenie. Czyli jest to postępowanie lecznicze bez środków farmakologicznych wg E.J. Koniecznej „Arteterapia w teorii i praktyce”
W Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej arteterapia przybiera postać kółka plastycznego, hafciarskiego, oraz krawieckiego. Określając ich cele pośrednie i bezpośrednie możnaby wymienić:
- rozwijanie zdolności poznawczych, a więc obserwacji, uwagi, pamięci, myśleniai wyobraźni;
- kształcenie zmysłów, głównie wzroku oraz sprawności manualnych;
- rozwijanie wrażliwości percepcyjnej ( wrażliwość na światło, barwę, kształt i zależności między nimi);
- usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- rozwijanie wyobraźni wizualnej, fantazji i zdolności do przekształceń;
- rozwijanie uzdolnień kierunkowych;
- rozwijane zdolności twórczych;
- rozwijanie zainteresowań sztuką i zamiłowań plastycznych;
- pobudzanie nieuświadomionych obszarów duchowo-umysłowych;
- kształcenie naukowego poglądu na świat;
- rozwijanie poczucia smaku estetycznego i wrażliwości estetycznej;
- rozwijanie cech charakteru jak: silna wola, systematyczność w pracy, dyscyplina w pracy;
- rozwijanie uczuć społecznych i koleżeństwa, szacunku do pracy i poszanowania własności społecznej;kształtowanie umiejętności współdziałania z innymi w procesie twórczości artystycznej;
- kształtowanie umiejętności pozawerbalnego porozumiewania się;
- rozładowanie negatywnych napięć, emocji, agresji;
- pomoc w uzewnętrznianiu swych uczuć i przeżyć;
- zaspokajanie potrzeb (akceptacji, uznania, samorealizacji);
- uświadomienie sobie własnych pragnień, potrzeb i planów;
- tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji;
- dostarczenie materiału diagnostycznego dla wychowawców.
Celem tej grupowej terapii przez sztuki plastyczne jest też ułatwianie wychowankom wyrażania własnych, trudnych do werbalizacji problemów. Częste jest tworzenie możliwości ujawniania najtrudniejszych spraw i odreagowania tłumionych emocji. Jednak podstawową funkcją tych działań jest rozwijanie potencjałów młodzieży niedostosowanej społecznie. Grupa natomiast stanowi tu niekwestionowaną rolę społeczeństwa, udzielającego akceptacji i uznania.
Kółko plastyczne ma swoją własną pracownię, gdzie dysponuje sporą ilością materiałów. Wychowanki podczas zajęć manualnych poznają przeróżne formy i techniki plastyczne , a tym samym mają styczność z narzędziami i artykułami plastycznymi. Bogactwo stosowanych form zachęca i zaciekawia uczestniczki koła do współdziałania i poznawania nowych rzeczy. Metody pracy wykorzystywane w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej dla dziewcząt to:
– szkicowanie ołówkiem, sztyftem grafitowym;
– szkicowanie węglem i kredą;
– malowanie akwarelami, farbami akrylowymi, plakatówkami, farbami olejnymi;
– rysowanie pastelami (suche i olejne), kredkami świecowymi, kredkami akwarelowymi;
– lawowanie tuszem (czarnym, kolorowym);
– malowanie na szkle;
– odlewy gipsowe;
– dequpage;
– lepienie w glinie, plastelinie, modelinie, czy masie solnej;
– collage;
– wydzieranki;
– linoryty;
– makrama;
– recykling;
– projektowanie zabawek, stroi, czy dekoracji okolicznościowych;
– projektowanie i tworzenie scenografii;
– układanie kompozycji roślinnych;
– projektowanie biżuterii itp.
Różnorodność form plastycznych ma na celu zachętę do działań manualnych, ale przede wszystkim ma pobudzać kreatywność dziewcząt. Każda z nich po kilkumiesięcznej pracy ma swoją ulubioną technikę, którą lubi się posługiwać i pewną wiedzę na temat sztuki, a przede wszystkim nowe umiejętności, które potrafi wykorzystać w życiu codziennym. Zajęcia odbywają się w specjalnie przygotowanej pracowni, gdzie ściany przyozdobione są pracami dziewcząt, ogromne stoły na środku to centrum twórczości, a wszędzie dookoła jest mnóstwo suszonych roślin, koralików, kamyków, papierowych rulonów, wstążeczek itd. Jest to ulubione miejsce dziewcząt, gdzie można się pobrudzić, malować spreyami, czy zaprowadzić nieład artystyczny. Plastyka to również niesamowita przygoda z kolorem, kształtem, światłem, strukturą i kompozycją. Gotowe produkty zawsze mają jakieś przeznaczenie, dla wychowanek jest to bardzo ważne, że ich prace zdobią nasze stoły, okna, trafiają do ich nauczycieli, czy rodziców, oraz są obiektami podziwu dla wszystkich, którzy nie wierzą, że można zrobić coś z niczego. Na każde święta pracownicy POW otrzymują drobne prezenty, które wychowanki przygotowują własnoręcznie. Okres świąteczny to również czas kiermaszu, kiedy to ich prace są wyeksponowane, wycenione i poddane możliwości zakupu. Prace są przeróżne i zależą od pomysłowości młodych artystek, jak np.: kartki okolicznościowe, stroiki, ozdoby świąteczne, malowane świece, witraże, malowane odlewy gipsowe, wazony, doniczki, maski weneckie, biżuteria, obrazy, zabawki. Największą motywacją dla dziewcząt są pochwały, zakupione prace przez nauczycieli, wychowawców, gości, czy rodziców, oraz możliwość ofiarowania najbliższym własnoręcznie zrobionych prac. Wystawy wzbudzają wiele emocji, ale ukazują też kreatywność i talenty dziewcząt. Terapia za pomocą sztuk plastycznych oprócz wszystkich wymienionych celów posiada jeszcze jedną, daje wychowankom przestrzeń do rozwoju i stawania się piękniejszymi.
Szycie jest przede wszystkim praktyczne, dlatego koło krawieckie daje dużą satysfakcję dziewczętom, które pod okiem fachowców tworzą dla siebie kreacje, które są według ich gustu, ulubionego koloru i wymarzonego kroju. Wychowanki uczą się rozpoznawać tkaniny i nici. Poznają również budowę maszyny do szycia i jej szerokie zastosowanie. Na zajęciach opanowują technikę szycia, skracania lub zwężania spodni, robienia zaszewek, wszywania zamków itp. Każda z tych umiejętności może przydać się w życiu tych młodych dziewcząt, wkraczających w dorosłe życie.